Roy Jacobsen - Niegodni

Informacje o ksiÄ Ĺźce Tytuł :Niegodni (De Uverdige) Autor: Roy Jacobsen Ilość stron: 366 Wydawnictwo: Wydawnictwo Poznańskie Rok wydania: 2024 Cena: 54,90 PLN Autor recenzji: Piotr „Klemens” Kociubiński Data recenzji: 2024-08-12 Ocena: 65/100

Trwa wojna. Carl, Olav i Roar mieszkają we wschodnim Oslo w dzielnicy, która cieszy się złą sławą. Niemiecka okupacja daje się wszystkim we znaki, więc nastolatkowie zmuszeni są szybciej dorosnąć i wziąć życie w swoje ręce. Coraz rzadziej chodzą do szkoły, a coraz częściej podejmują działania na granicy prawa. Stają na czele grupy okolicznych chłopców oraz dziewcząt, którzy nie tylko oszukują, kradną czy fałszują dokumenty, ale też starają się sabotować działania wroga.

„Wojna jest zawsze taka sama” – owo hasło wykreowane na potrzeby gry wideo szybko przekroczyło granice rzekomo „niepowaĹźnej” rozrywki, a zapewne szereg osĂłb posługujących się nim w trakcie „bardziej godnych” dyskusji etc. nawet nie jest świadomych jego proweniencji. Sęk w tym, Ĺźe łatwo kwestionować jego prawdziwość, co zapewne stwierdzi niejeden polski czytelnik po zakończeniu lektury „Niegodnych”.

Niedawno na łamach naszego serwisu miałem okazję opublikować recenzję „Wejścia” Stefana Hertmansa, wskazującego, Ĺźe nawet kolaboracja z Trzecią Rzeszą nie w całej Europie musiała wyglądać tak samo, jak teĹź podlegać toĹźsamym ocenom etycznym (i prawnym) po zakończeniu wojny. Jeszcze inaczej wygląda to w książce Roya Jacobsena.



Polski czytelnik o nieco mniej świeĹźej metryce być moĹźe kojarzyć cykl książek Wiktora Zawady traktujących o paczce dorastających przyjaciół zwanej Kaktusami, nieco humorystycznej, lecz jednak skrywających wątki bardzo ponure. Dane akcenty zdają się jednak znacząco inaczej u norweskiego pisarza – niewiele u niego humoru, lecz i prawdziwy horror zdaje się być losem „tych innych”.

Charakterystyczny jest jednak nade wszystko styl autora. Początkowo jawi się on jako niepozorny, raczej standardowy, jednakĹźe wraz z kolejnymi i kolejnymi stronami ujawniają się coraz ostrzejsze pociągnięcia piĂłrem, zarazem niejednokrotnie całkiem brutalne. AĹź dziw, Ĺźe jego bohaterowie wciąż są w stanie złapać oddech – a zarazem nie ma w tym niczego niezwykłego.

„Niegodni” to jednak książka, ktĂłra u polskiego czytelnika moĹźe rodzić niedosyt – jak i lekcewaĹźenie. Oswojony z Zagładą, z okrutną walką Tysiącletniej Rzeszy o „przestrzeń Ĺźyciową” nie będzie on aĹź tak skłonny do wzruszeń sugerowanych przez autora. A przynajmniej dopĂłki nie zacznie odczytywać całości w bardziej uniwersalnych kategoriach…