Ian McEwan - Maszyny takie jak ja

Informacje o ksiÄ Ĺźce Tytuł : Maszyny takie jak ja (Machines Like Me) Autor: Ian McEwan Ilość stron: 350 Wydawnictwo: Albatros Rok wydania: 2019 Cena: 36,90 PLN Autor recenzji: Piotr „Klemens” Kociubiński Data recenzji: 2020-04-22 Ocena: 75/100

Wielka Brytania przegrała wojnę o Falklandy, rząd Margaret Thatcher chwieje się w posadach, a Alan Turing osiąga przełom w pracy nad sztuczną inteligencją. W świecie nie do końca podobnym do tego, ktĂłry znamy, dwoje kochankĂłw i… android zostaną poddani niezwykłej prĂłbie… człowieczeństwa.

Londyn, lata 80. XX wieku w alternatywnej rzeczywistości. Charlie, człowiek bez właściwości, lekkomyślnie dryfujący przez Ĺźycie i unikający jak ognia pełnoetatowej pracy, skrupulatne planuje swĂłj przyszły związek z Mirandą. Nie wie, Ĺźe błyskotliwa studentka, cĂłrka znanego literata mieszkająca piętro wyĹźej, skrywa szokujący sekret. Otrzymany spadek Charlie przeznacza w całości na Adama, ktĂłry naleĹźy do pierwszej partii syntetycznych ludzi. WspĂłlnie z piękną sąsiadką konfigurują jego osobowość. Ten niemal doskonały okaz ludzki – piękny, silny i mądry – stworzy z Charliem i Mirandą uczuciowy i emocjonalny trĂłjkąt. JuĹź wkrĂłtce cała trĂłjka stanie przed głębokim dylematem moralnym, ktĂłry doprowadzi do gwałtownego kryzysu w tym asymetrycznym związku.

„Co czyni nas ludĹşmi” – odpowiedĹş na te pytanie na pierwszy rzut oka wydaje się zupełnie trywialna, lecz gdy zaczniemy poszukiwać granic między nami a resztą świata oĹźywionego, sytuacja zacznie się komplikować gdy uświadomimy sobie skalę rozpościerającego się przed nami istnego pola minowego w postaci zagadnień aborcji, osĂłb pozostających w śpiączce bądĹş dotkniętych zaawansowanym wodogłowiem itp. itd. Nic dziwnego, Ĺźe temat ten juĹź od dawna stanowi kanwę tak nauki, jak i sztuki – a więc rĂłwnieĹź aktywności łączącej te dwie sfery, tj. literatury science-fiction. SwĂłj głos w dyskusji postanowił zabrać rĂłwnieĹź Ian McEwan.

„Maszyny takie jak ja” prezentują rzeczywistość alternatywną wobec tej znanej, lecz bardzo podobną do tej ostatniej, moĹźe trochę w inny sposĂłb rozkładającej akcenty, lecz mimo wszystko zdatnej do „oswojenia”. Akcja powieści rozgrywa się na początku lat 80. minionego wieku, gdy… Zjednoczone KrĂłlestwo przegrywa wojnę o Falklandy, drugą kadencję odbywa Jimmy Carter, w powszechnym uĹźyciu jest zaś technologia Internetu wraz z dobrodziejstwami i przekleństwami blogĂłw oraz serwisĂłw internetowych.



Główny bohater – i w istocie narrator – to nie do końca udany „japiszon”, lecz cechujący się ambicjami (niezbyt w istocie wyrafinowanymi) właściwymi dla tej grupy społecznej, w istocie zagroĹźony prekaryzacją oraz pauperyzacją, ktĂłry pozwala sobie na dość szalony wydatek w postaci prototypowego egzemplarza androida, ktĂłrego najpierw traktuje jako zabawkę, następnie dziecko i sługę, ale rĂłwnieĹź i rywala.

Akcja książki tak naprawdę rozgrywa się w trzech róşnych sferach, ktĂłre na siebie nachodzą, lecz rĂłwnieĹź zachowują wobec siebie nieustanną autonomię. Mamy więc do czynienia tyleĹź z pozycją fantastycznonaukową, co i romansem z elementami kryminału, w końcu zaś powieścią obyczajową, poświęconą tyleĹź czasom minionym, co w sposĂłb mniej czy bardziej zakamuflowany odnoszącą się – niekoniecznie pozytywnie i optymistycznie – wobec znanej nam współczesności. Autorowi naleĹźy oddać, iĹź w istocie całkiem zręcznie zachowuje rĂłwnowagę pomiędzy poszczegĂłlnymi wątkami, ani przez moment nie nużąc czytelnika, nie stwarzając jednocześnie po jego stronie szczegĂłlnego napięcia.

„Maszyny takie jak ja” jest pozycją interesującą, miejscami nawet intrygującą, choć w ogĂłlnym wydĹşwięku rodzącą pewien niedosyt. Mimo wszystko po odłoĹźeniu na półkę pozostawia ona po sobie pewien ślad, moĹźe nawet bardziej namacalny i trwały niĹşli łzy w deszczu.