Christian Jacq - Ramzes Tom 3. Wielka Pani Abu Simbel; Pod akacją zachodu

Informacje o książce Tytuł: Ramzes Tom 3. Wielka Pani Abu Simbel; Pod akacją zachodu (The Lady of Abu Simbel, Under the Western Acacia) Autor: Christian Jacq Ilość stron: 674 Wydawnictwo: ZYSK i S-KA Tom: 3 Rok wydania: 2010 Cena: 37,90 PLN

Starożytny Egipt. Otoczone pustynią dziecko delty Nilu. Kraj piramid i wielbłądów. Kraj wyznawców ojca Ozyrysa i matki Izydy. Egipt, kraj faraonów… i kraj kronikarzy.

Najbardziej znanym wśród tych przedostatnich był Ramzes II, panujący w latach 1279-1213 przed naszą erą. To właśnie jego losy opisane są w trzytomowym pięcioksięgu autorstwa Christiana Jacq. Skąd taka nietypowa kombinacja? Ano stąd, że wydawca zdecydował się na połączenie dwóch pierwszych części powieści i wydanie ich w formie jednej grubej książki. Taki sam los spotkał dwie ostatnie księgi. Podział ten wychodzi Ramzesowi na dobre, szczególnie, że sprytnie maskuje pewną wadę całości o której nieco później. Póki co przybliżę to, co działo się do tej pory, jako że przedmiotem właściwej recenzji będą jedynie dwie ostatnie księgi czyli Wielka Pani Abu Simbel i Pod Akacją Zachodu. Na samym początku czytelnik ma okazję poznać młodego jeszcze księcia Ramzesa i śledzić jego drogę ku koronie obu ziem Egiptu. Kolejnych kilkaset stron zajmują wydarzenia opisujące pierwsze lata panowania „Syna Światłości”. Trzecia księga nosi tytuł Bitwa pod Kadesz i w pełni skupia się na tym właśnie wydarzeniu.

Tutaj rozpoczyna się akcja recenzowanej pozycji. Losy bitwy nie przeważają o losach wojny. Konflikt egipsko-hetycki trwa, choć otwarte działania zbrojne zostają zastąpione zimną wojną wypełnioną akcjami wywiadowczymi i dyplomatycznymi. Ramzes jest już pełnokrwistym władcą, kochanym przez swój lud, podziwianym przez sojuszników i budzącym strach wrogów Egiptu. Akcja Wielkiej Pani Abu Simbel skupia się na próbach zażegnania zagrożenia hetyckiej inwazji. Oczywiście jest to jedynie główna oś fabularna. Obok niej, tak samo jak w częściach poprzednich, rozgrywają się liczne wydarzenia poboczne, z których większość stanowi kontynuację wątków z poprzednich części Ramzesa. W Pod Akacją Zachodu, księdze zamykającej długą historię życia Ramzesa, syna Setiego, opisane są ostatnie lata jego panowania. Faraon wybiera swego następcę i przygotowuje go do trudów związanych z ciężarem korony. Nie będzie chyba niespodzianką fakt, że koniec powieści łączy się z końcem życia Ramzesa.



Bohater umiera, przewracam ostatnią stronę, zamykam książkę i od razu nasuwa mi się pytanie – „no i?”. Pytanie, które w nieco zamglonej formie towarzyszyło mi już od lektury pierwszego tomu Ramzesa i które skrystalizowało się dopiero po przeczytaniu całości. Powtarzam zatem, teraz świadom tego o co pytam – no i co? Żył, rządził, był taki a nie inny, zrobił to i tamto a potem umarł – i co z tego? Zabrakło mi jakiegokolwiek morału, jakiejś głębi i szeroko pojętego polotu. Całość powieści liczy sobie grubo ponad tysiąc stron tekstu, po których przeczytaniu nie zostało mi w głowie zupełnie nic poza streszczeniem najważniejszych wydarzeń. Streszczeniem, które o ironio, śmiało zmieściłoby się na dwóch stronach A4. Obszerność książki jest jej największą wadą. Autor rozpisuje się na temat mało istotnych, ba, często nawet zupełnie nieważnych wydarzeń, na co z lubością poświęca kilkadziesiąt stron książki, po czym w dosłownie dwóch akapitach zamieszcza informację o śmierci dziecka Farona. Christian Jacq sprawdza się bardzo dobrze w roli kronikarza, niestety nie mogę napisać tego samego używając słowa pisarz. Zauważalnie zabrakło tego co nazywamy lekkością pióra i pewnej iskry, które sprawiłby, że trudno byłoby oderwać się od lektury. Przeciwnie, bywały chwile, gdy ciężko było przy niej wytrwać.

Inna niezwykle irytująca przypadłość Ramzesa to wszechobecne powtórzenia treści. Najpierw czytam, że faraon ma ochotę iść do świątyni pomodlić się do boga Amona, zaraz potem czytam jak faraon mówi swemu sekretarzowi, że ma ochotę iść do świątyni pomodlić się do boga Amona. Dwie strony dalej czytam jak faraon jest w świątyni i modli się do boga Amona, a już na następnej stronie czytam jak faraon opowiada swej małżonce, że fajnie było, kiedy wczoraj poszedł do świątyni i modlił się do boga Amona. Gdybym, co w końcu często się zdarza, zapomniał o tym jak faraon był w świątyni i modlił się do boga Amona, książka z chęcią mi o tym przypomni, gdy szpieg wyjawia komuś, że faraon był w świątyni, gdzie modlił się do boga Amona. Czy przesadzam? Jeżeli nawet - to co najwyżej o dwa pójścia do świątyni i modlenia się do boga Amona.

Kolejna rzecz, jaka nie przypadła mi do gustu, to przesadna pompatyczność towarzysząca Ramzesowi już od pierwszej części powieści, gdzie był jeszcze młodym chłopcem. Przez cały ten czas autor usilnie stara się udowodnić wszystkim jakim wielkim, potężnym, wspaniałym i nieskazitelnie sprawiedliwym człowiekiem był Ramzes II. Jacq jest ewidentnie zakochany w tej postaci, ale niestety - jest tą miłością wręcz zaślepiony. Otrzymujemy przez to czarno-biało-złoty świat, na którym są tylko ci całkiem źli, ci bezsprzecznie dobrzy i Ramzes - uosobienie cnót i zalet wszelakich. Oczywiście każdy może mieć inne odczucia, ale do mnie taki sposób prezentowania bohatera i świata w jakim żyje zupełnie nie przemawia. Szczególnie, że będąc wszelako historykiem i deklarując się w przedmowie do jak najwierniejszego przybliżenia obrazu starożytnego Egiptu, Jacq niejednokrotnie pisze bez zażenowania o magii czy boskiej wręcz interwencji, które pomagają Ramzesowi w najcięższych próbach.

W porządku, załóżmy nawet, że przyjął taką a nie inną konwencję – bogowie egipscy jednak istnieli, a kapłani potrafili posługiwać się magią. W tym wypadku pojawia się nowy zarzut, a mianowicie brak konsekwencji. Autor przeplata wątek Ramzesa z innymi znanymi wydarzeniami tamtych czasów, z których najbardziej kontrowersyjne okazuje się być wyzwolenie Izraelitów z niewoli egipskiej. W wersji zaprezentowanej przez Jacq-a nie było żadnej niewoli, Mojżesz był religijnym fanatykiem a wszystkie cuda, jak np. słup ognia czy przejście Morza Czerwonego to w rzeczywistości zwykłe sztuczki. Przypominam, że równolegle w jednej z poprzednich części Ramzes samodzielnie z swym oswojonym lwem i przyjacielskim słoniem, natchniony mocą Amona roznosi w pył całą wrogą armię. Generalnie państwo egipskie ukazane w Ramzesie jest mocno wyidealizowane i jawi się istną utopią wśród pozostałych barbarzyńskich krajów tamtej epoki.

Jednocześnie, mimo tych wielu stricte pisarskich potknięć nie sposób nie przyznać, że saga o faraonie Ramzesie II to prawdziwa kopalnie wiedzy na temat Egiptu. Zarówno tej elementarnej, dotyczącej codziennego życia i zwyczajów panujących w delcie Nilu, jak i szczegółowej wiedzy związanej z konkretnymi rzemiosłami czy polityką zagraniczną i wewnętrzną ówczesnych mocarstw Bliskiego Wschodu. W bardzo przystępny sposób przedstawione są tajniki pracy kamieniarzy i rybaka, łatwo dowiedzieć się jakie obrządki przeprowadzali kapłani i co trzeba było zrobić by zostać pisarzem królewskim. Informacji takich jest naprawdę dużo i są dostatecznie wyczerpujące by każdemu, laikowi czy miłośnikowi historii, dostarczyć nowych ciekawych faktów. Podsumowując Ramzesa pozwolę sobie zauważyć, że słowo „bestseller” strasznie się nam ostatnimi czasy wzięło i zdewaluowało. Promowane nim pozycje coraz częściej z trudem zasługują na miano dobrej książki. Dziwią mnie liczne dobre opinie jakie tytuł ten otrzymuje na różnych zagranicznych forach. Zanim zdecydujesz się sięgnąć po tę książkę, pamiętaj, że dużo lepszym wyborem będzie nasz rodzimy Faraon Bolesława Prusa, choćby nawet czytany po raz trzeci.