Pewne dzieła uważa się za ponadczasowe z uwagi na specyfikę współczesności, zaś w sytuacji odmiany tej ostatniej popadają w niepamięć. Łatwo to dostrzec spoglądając na listę lektur szkolnych i próbując sobie przypomnieć jak się ona kształtowała w trakcie własnych lat nauki – a wszak teoretycznie przeszłość pozostała niezmienna, podobnie jak kryjące się w niej nauki. Czy miejsce książki Arthura Koestlera to może nie śmietnik historii, lecz jej lamus?
„Ciemność w południe” traktuje o świecie alternatywnym, lecz w bardzo niewielkim stopniu – główny bohater nosi nazwisko wyraźnie wskazujące na jego narodowość, podobnie jak szereg innych postaci, a dane personalne tylko niektórych z nich stanowią tu formę „zaburzenia”, na swój sposób zresztą również symbolicznego. Autor praktycznie jednak nie stara się kamuflować czegokolwiek, z góry wiadomo, że jest to powieść o realiach Związku Radzieckiego pod rządami Stalina. Jeszcze można zrozumieć
Orwella i jego „zwierzęce” alegorie, ale aż dziw, że
Koestler nie zdecydował się na pełną jednoznaczność.
Książka w swym duchu mocno wpisuje się w tradycję prozy
Dostojewskiego, czyli cechuje się dość śladowym wątkiem fabularnym, w swym zasadniczej strukturze będąc zorientowaną na wewnętrzne refleksje głównego bohatera, szczegółową aż do szpiku analizę targających nim motywacji. Nie oznacza to, iż zabraknie dialogów czy też retrospekcji, całkiem interesujących jako zapis epoki.
Samo życie wewnętrzne głównego bohatera wcale nie musi się jednak jawić jako nużące. Autor stara się bowiem odpowiedzieć na pytanie co takiego sprawiało, iż osoby mające za sobą doświadczenie licznych zsyłek za caratu, zachowujące mimo to nieprzejednane opozycyjne stanowisko, nagle godziły się na przyznawanie do zarzutów w oczywisty sposób nawet nie absurdalnych, co po prostu bzdurnych.
„Ciemność w południe” to książka zapomniana czy po prostu nieznana, lecz na ową ignorancję w najmniejszym stopniu niezasługująca. Owszem, komunizm w wydaniu leninowsko-stalinowskim trafił na śmietnik historii (a przynajmniej taką żywię gorącą nadzieję), nie oznacza to jednak, że inne idee o charakterze fundamentalistycznym czy totalitarnym nie mogą posiąść ludzkich umysłów, deprawując zarazem ich sumienia, co to, to nie. Warto więc poznać owe mechanizmy deprawacji, by łatwiej je nade wszystko u siebie rozpoznawać – i zwalczać.
|
| Autor: Klemens
|
|
|
|
|
Tytuł :
