Kiedy po raz pierwszy usłyszałem o powieści Andrzeja W. Sawickiego „Nadzieja czerwona jak śnieg” to przyznam, iż z dystansem podszedłem do tego co powieść taka może prezentować. Reakcja taka nie była bynajmniej wynikiem zwątpienia w umiejętności autora – broń Boże! – była to raczej wypadkowa wad systemu polskiego szkolnictwa, które temat powstań narodowo–wyzwoleńczych prezentuje raczej jako szereg nikomu nie potrzebnych porażek. Sukcesem jest jeśli przeciętny Polak zapytany na ulicy o powstanie styczniowe poprawnie wskaże choćby datę roczną jego wybuchu. Tymczasem Sawicki pokazuje nam powstanie określane często (i jakże słusznie) wojną polsko–rosyjską z zupełnie nowej i jakże ciekawej perspektywy.
Otóż jest rok 1863 – nad pokrytymi białym puchem polami dawnej Rzeczypospolitej znów powiewa narodowy sztandar. Tym razem pod znakiem orła, pogoni i archanioła polscy śmiałkowie rzucają wyzwanie okupantowi. Pod wodzą Mariana Langiewicza powstańcze siły rozpoczynają wyzwalanie kraju. Żołnierze wroga uciekają w popłochu w niezorganizowanym odwrocie, ale czy na pewno jest to autentyczna panika, a może zorganizowana zasadzka? Tak właśnie rozpoczyna się powieść, którą śmiało zaliczam do najlepszych, jakie przeczytałem tego roku.
Bieg wydarzeń w powieści budowany jest wartko i sprawnie, a trzymająca w napięciu akcja rozwija się stopniowo z rozdziału na rozdział. Już od pierwszych stron czytelnik odczuwa nieodpartą potrzebę przeżywania każdej kolejnej sekundy tej historii, nawet kosztem wielu wyrzeczeń. Wszystko to zawdzięczamy temu, jak dobrze autor odwzorował klimat tamtych wydarzeń. Nastrój towarzyszący opisywanym wydarzeniom jest faktycznie odpowiednio podniosły i wzbudza w odbiorcy dumę i radość z odzyskanej niepodległości, ale i akcentuje rozwarstwienie i naganny stosunek dużej części chłopstwa. Również i porażki, które powstańcy ponoszą już od pierwszych kart powieści, targają emocjami czytelnika w sposób jak najbardziej odpowiedni.
Sukces autora nie byłby jednak możliwy, gdyby nie to, że do całego tego wolnościowego splendoru, wplótł on wątek jak najbardziej fantastyczny, który równocześnie nie jest jakoś trudny do zaakceptowania. Oto bowiem o losach wojny przyjdzie zadecydować grupce dotychczas wzgardzany i tępionych odmieńców wyróżniających się tajemniczym czynnikiem
mutatio. Sylwetki tych i innych bohaterów w swojej różnorodności oddają doskonale zróżnicowanie jakie występowało nie tylko w szeregach armii powstańczych, ale i w ogóle w całym ówczesnym społeczeństwie. Cała paleta barwnych postaci od dotkniętej
mutatio Żydówki – córki szewca – po szlachciców i ludzi wykształconych (na samym Langiewiczu skończywszy) sprawia, że każdy na pewno znajdzie tam coś dla siebie.
Sawickiemu udało się to co udaje się nielicznym – sprawnie połączył historię i fantastykę. Całość opowiadana jest w dwojaki sposób: raz narracja jest pierwszo-, raz trzecioosobowa. Jednak niezależnie od sposobu jakim autor się posłużył skonstruował on historię bardzo dokładnie (jak by się mogło przypuszczać) oddającą realia tamtych czasów. Do kraju targanego nie tylko wojną ale napięciami wewnętrznymi spowodowanymi również napięciami między zwolennikami jak i przeciwnikami powstania wrzucono garstkę „wybrańców” (choć słowo „straceńców” jest nawet odpowiedniejsze), których śmiało nazwać można dziewiętnastowiecznymi X–menami.
Bardzo możliwe, że szykuje się nam kolejny bestseller, ja w każdym razie bardzo bym sobie tego życzył!
|
| Autor: Łukasz T. Rykowski
|
|
|
|
|
Tytuł: Nadzieja czerwona jak śnieg
