Olga Tokarczuk - Empuzjon

Informacje o ksiÄ Ĺźce Tytuł : Empuzjon Autor: Olga Tokarczuk Ilość stron: 400 Wydawnictwo: Literackie Rok wydania: 2022 Cena: 54,90 PLN Autor recenzji: Piotr „Klemens” Kociubiński Data recenzji: 2022-06-19 Ocena: 75/100

Wrzesień 1913 roku, uzdrowisko GĂśrbersdorf (dzisiejsze Sokołowsko na Dolnym Śląsku). Właśnie tutaj, u podnóşa gĂłr, od przeszło pół wieku działa jedno z pierwszych na świecie i słynne w całej Europie specjalistyczne sanatorium leczące choroby „piersiowe i gardlane”.

Mieczysław Wojnicz, student ze Lwowa, przyjeĹźdĹźa do uzdrowiska z nadzieją, Ĺźe nowatorskie metody i krystalicznie czyste powietrze powstrzymają rozwĂłj jego choroby, a moĹźe nawet całkowicie go uleczą. Diagnoza nie pozostawia jednak złudzeń – tuberculosis. GruĹşlica.

W Pensjonacie dla PanĂłw, gdzie zamieszkuje, poznaje innych kuracjuszy. Chorzy z Wiednia, KrĂłlewca, Breslau i Berlina przy nalewce Schwärmerei niestrudzenie omawiają najwaĹźniejsze sprawy tego świata. Czy Europie grozi wojna? Monarchia czy demokracja? Czy demony istnieją? Czy oddając się lekturze, da się rozpoznać, czyją ręką tekst został napisany – kobiety czy mężczyzny?

Ale nie tylko te pytania zajmują pensjonariuszy. Do Wojnicza docierają też przerażające historie o tragicznych wydarzeniach w górskich okolicach sanatorium. Choć on sam zajęty jest ukrywaniem prawdy o sobie, zagadka budzących grozę wypadków fascynuje go coraz bardziej. Nie wie jednak, że mroczne siły już wzięły go sobie na cel.

W ciągu ostatniego stulecia świat został wywrócony na nice wręcz kilkukrotnie. Gruźlica i szereg innych podobnych doń chorób, których diagnoza była niemal równoznaczna z wyrokiem śmierci, obecnie stanowi materię wyłącznie przeszłości, kryjąc się jedynie na stronicach książek i w innych wytworach kultury. Szereg dawnych granic przestał istnieć, jak i państw, które one rozdzielały. Jakaś to atrakcyjna wręcz przestrzeń, by poruszyć choćby tematy bardziej uniwersalne!

Lektura pierwszych stron „Empuzjona” jako Ĺźywo wywołuje skojarzenia z „Czarodziejską gĂłrą” Tomasza Manna, z dość oczywistych względĂłw, a mianowicie wykorzystania motywĂłw choroby i pełnej (dość złudnej) nadziei podróşy do azylu obiecującego powrĂłt do zdrowia, okazującego się jednak zarazem ucieczką od całej dotychczasowej egzystencji. MoĹźna by rzec, iĹź noblistce godzi się kroczyć śladami wielkich laureatĂłw tej samej nagrody.



Olga Tokarczuk otrzymała jednak swoje wyróżnienie nie za mistrzowską wtórność czy zdolność imitacji, w konsekwencji czego jej powieść szybko zmienia swój charakter, ujawniając, że kryje się w niej tajemnica, i to być może nawet nadprzyrodzonej proweniencji, a przynajmniej chętnie skrywającej się za takimi szatami.

Nie są również pozbawione uroku dialogi między postaciami, dotychczas można wręcz było odnieść wrażenie, iż dla autorki nigdy nie stanowiły one kluczowego instrumentu w jej warsztacie, prawdziwą siłę swej prozy objawiając raczej w opisach. Żadna z przytaczanych rozmów nie przywodzi jednak na myśl gargantuicznych wywodów właściwych dla Dostojewskiego czy choćby w mniejszym stopniu Eco, nie jest trudno zaś o wrażenie, iż autorka po prostu chciała dać upust swej złości na mizoginistyczne dyrdymały formułowane przez stulecia z poziomu różnorakich katedr czy ambon.

„Empuzjon” to dość nietypowe dzieło w dorobku Olgi Tokarczuk, a zarazem co i rusz objawiające swoje autorstwo. Chyba nie wszystkim miłośnikom jej pierwotnej twĂłrczości książka ta przypadnie do gustu, choć teĹź moĹźna się spodziewać, Ĺźe dla wielu osĂłb, ktĂłre dotychczas odbijały się bądĹş byłyby skłonne się odbić od prozy noblistki, pozycja ta okaĹźe się bardziej wdzięczną w odbiorze. O Ĺźadnym jednak czynieniu zadość powszechnym gustom nie moĹźe być mowy, wciąż pisarka z Dolnego Śląska pozostaje sobą.