Jonathan Safran Foer - Wszystko jest iluminacją

Informacje o ksiÄ Ĺźce Tytuł :Wszystko jest iluminacjÄ (Everything is Illuminated) Autor: Jonathan Safran Foer Ilość stron: 384 Wydawnictwo: W.A.B. Rok wydania: 2017 Autor recenzji: Piotr „Klemens” Kociubiński Data recenzji: 2024-07-02 Ocena: 70/100

Młody Amerykanin przybywa na Ukrainę, ściskając w ręku podartą fotografię. Szuka kobiety, która przed pięćdziesięciu laty uratowała jego dziadka przed nazistami. W poszukiwaniach towarzyszy mu grupa wyjątkowych ekscentryków.

W ciągu ostatnich dwĂłch lat Polacy – a w ślad za nimi dużą część reszty świata – na nowo „odkryli” Ukrainę i UkraińcĂłw, niestety w bardzo smutnych okolicznościach, ktĂłre z kolei w niemałym stopniu wpłynęły na postrzeganie narodu zamieszkującego Ăłw zakątek Ziemi. Nie da się jednak ukryć, Ĺźe tak naprawdę wciąż niewiele wiemy o historii Ukrainy, czy to z czasĂłw około rozbiorowych, czy to z okresu II wojny światowej, czy to wreszcie lat postsowieckich a przedmajdanowych. Tym bardziej nęcącym pomysłem moĹźe być sięgnięcie po książkę Jonathana Safran Foera.

Akcja powieści w istocie rozgrywa się w różnych planach chronologicznych, nawzajem się przenikających. Początkowo czytelnik może odnieść wrażenie, iż będzie miał do czynienia z sagą rodzinną, i choć pewne nasiona tego rodzaju konceptu w istocie można dostrzec, to jednak związki pomiędzy nimi nie będą aż tak jednoznaczne.



Niestandardowa jest również maniera narracji, w przypadku jednego z planów iście komiczna, czasami wręcz w męczący sposób. Wypowiedzi są stylizowane na bardzo pokraczną i jednocześnie wymyślną angielszczyznę, czasami jednak w owej nieporadności uderzającą nieco swoją sztucznością. Z pewnością polska translacja stanowiła niełatwe wyzwanie, uczciwie trzeba również przyznać, że ostatecznie czytelnik nie ma do czynienia z wdzięcznością tłumaczenia Prousta dokonanego przez Tadeusza Boya-Żeleńskiego.

Pomimo dość humorystycznej konstrukcji książka momentami porusza wątki arcypowaĹźne, z Zagładą na czele, jak teĹź dylematami, przed ktĂłrymi stawiana była słowiańska ludność konfrontowana z piekielnymi zastępami róşnorakich zespołów mniej czy bardziej „specjalnych”. Dla niektĂłrych czytelnikĂłw tego rodzaju zestawienie klimatĂłw i wątkĂłw moĹźe być wręcz niestrawne, choć w mej ocenie autor nie przekracza Ĺźadnej granicy przyzwoitości.

„Wszystko jest iluminacją” to książka dość niestandardowa, nieco przywodząca na myśl swym duchem chociaĹźby „Paragraf 22”, choć moĹźe bardziej „poetycka” od arcydzieła Josepha Hellera. Zarazem pozwala się ona zadumać nad łagodzącym – a moĹźe niweczącym – efektem upływu czasu i przemijania.