Jacek Dukaj - Wroniec

Informacje o ksiÄ Ĺźce Tytuł: Wroniec Autor: Jacek Dukaj Ilość stron: 247 Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie Rok wydania: 2009 Cena: 39,90 PLN

Pewną swoistą modą ostatnich dwudziestu lat, wykształconą w niektĂłrych środowiskach i wręcz bezrefleksyjnie przejętą przez całą rzeszę dyktatorĂłw opinii – czy to samozwańczych, czy teĹź uznanych arbitrĂłw elegancji – jest utyskiwanie na poziom polskiej literatury, jej zupełne oderwanie od realiĂłw współczesnej Polski, lub wręcz przeciwnie, tak mocne w nich osadzenie, iĹź niezdolne do jakiegokolwiek szerszego ujęcia, refleksji o czasie Ĺźycia dłuĹźszym od jednego sezonu. Pilch był na topie, ale juĹź przestał, następnie Masłowska była trendy, lecz przykryła ją kurtyna zapomnienia, następnie swoje pięć minut mieli Grochola i Kuczok, niemniej i na tych pięciu minutach się skończyło. O tempora, o mores?

A wystarczy odrzucić na bok uprzedzenia, na chwilę zdobyć się na krytyczne spojrzenie, lecz pozbawione nastawienia na wykazanie z gĂłry postawionej tezy, iĹźby spostrzec, Ĺźe pokolenie, jeśli nawet nie dorosłe w wolnej Rzeczypospolitej, to w niej dojrzewające, kryje w sobie prawdziwe klejnoty, ktĂłrych miłośnicy zaśniedziałych juĹź nieco brylantĂłw zauwaĹźyć po prostu nie chcą. A śmiem twierdzić, iĹź jeden z nich – Jacek Dukaj mianowicie – kryje w sobie potencjał prawdziwego klejnotu koronnego.

Rzęsisty deszcz nagrĂłd, jaki go skropił – najpierw w nieco lekcewaĹźonym i egzystującym nieco na poboczu głównego nurtu środowisku fandomu, a następnie juĹź w aspirujących do szlachectwa nobliwych salonach – mĂłgł zawrĂłcić w głowie niejednemu człowiekowi, zwłaszcza tak stosunkowo młodemu. Stało się – pĂłki co – inaczej, i w końcu po „Lodzie” twĂłrca rodem z Tarnowa uraczył nas zupełnie nową opowieścią.



Klucz – a właściwie tylko jeden z nich, jak to zawsze jest w przypadku dzieł Pana Jacka – do lektury „Wrońca” stanowi osoba carollowskiej Alicji, ktĂłra się wybrała w podróş na drugą stronę lustra. Bohaterem bowiem recenzowanej pozycji jest rĂłwnieĹź dziecko, takĹźe o imieniu na literę „A” – Adaś – ktĂłry odbywa zupełnie niesamowitą podróş po zupełnie bajkowym świecie... ktĂłry tak naprawdę jest jak najbardziej osadzony w rzeczywistości, ktĂłrą znamy, a właściwie ktĂłrej uświadczyliśmy w – na szczęście juĹź coraz bardziej odległej – przeszłości.

Rzeczywistość to zresztą mało przyjemna, duszna i momentami wręcz odrażająca, choć też wzbudzająca przez swoją radykalną wręcz odmienność niezdrową ciekawość, bo oglądana oczami kilkulatka, na co dzień egzystującego w świecie rycerzy, piratów i magii, a przez to też obeznanego z wszelkiej maści demonami i maszkarami, które wzbudzają strach, ale nie przerażenie, zwątpienie, ale nie poczucie beznadziei i utratę wiary w szczęśliwe zakończenie.

Jacek Dukaj po raz kolejny zaskoczył! MoĹźna wręcz odnieść wraĹźenie, Ĺźe jest to swoisty „trademark” tego artysty, a uniknięcie jakiegokolwiek opatrzenia etykietką i zaszufladkowania stanowi jego punkt honoru. Nie ma tu wszakĹźe miejsca na jakiekolwiek „miotanie się”, silenie się na oryginalność dla niej samej, przeciwnie, kaĹźda pozycja – choć czasami niełatwo to dostrzec – jest w pewien sposĂłb powiązania z poprzedniczką, razem wytyczając szlak ku – ku czemu właściwie? Na to pytanie w chwili obecnej – co świadczy o wielkości Autora – nie sposĂłb odpowiedzieć.

„Wroniec” zaś to tak naprawdę dwie róşne książki – jedna adresowana do rĂłwieśnikĂłw siedmioletniego w chwili ogłoszenia stanu wojennego Jacusia, pełna robotoidalnych ZłomotĂłw, MilipantĂłw, ktĂłrzy wcale nie są mili, oraz mrocznych BubekĂłw, nie mających nic wspĂłlnego z barankami poza melodią ich pieśni, druga z kolei skierowana jest do tych wszystkich, ktĂłrzy skłonni by byli dać się uwieść fukuyamowskiej wizji końca historii i wierze, iĹź epoka ZOMO, UB i państwa totalitarnego bezpowrotnie minęła. I warto sięgnąć po obie.