Greg Egan - Stan wyczerpania

Informacje o ksiÄ Ĺźce Tytuł: Stan wyczerpania (Distress) Autor: Greg Egan Ilość stron: 432 Wydawnictwo: Zysk i S-ka Rok wydania: 2003 Cena: 38,50 PLN Autor recenzji: Dariusz "Ajmdemen" Wojtyra Data recenzji: 2013-01-07 Ocena: 75/100

„Stan wyczerpania” jest chyba najsłabszą fabularnie książką Grega Egana. Oczywiście „słabe jak na Egana” nie oznacza słabości w kategoriach absolutnych, bo poprzeczka dla Australijczyka jest niewątpliwie zawieszona znacznie wyĹźej niĹź dla przeciętnego autora (szczegĂłlnie za sprawą wyśmienitego „Miasta Permutacji”). Z drugiej strony książka ta przedstawia niesamowicie szeroki wachlarz idei i zagadnień poruszanych przez autora.

SzczegĂłlnie imponuje pod tym względem początek powieści, w ktĂłrym jej bohater - dziennikarz pracujący przy programach naukowych - finalizuje trzy reportaĹźe będące elementami jego nowego programu dotyczącego postępu biotechnologii i związanych z nim wątpliwości natury moralnej. Mamy bogacza, ktĂłry dokonuje kosztownej podmiany swojego DNA sztucznym w celu uodpornienia się na oparte na „standardowym” DNA choroby i wirusy. Mamy tymczasowe wskrzeszenie ofiary morderstwa w celu wydobycia zeznań mogących pomĂłc odnaleźć mordercę. Mamy „dobrowolnych autystĂłw” twierdzących, Ĺźe skoro w wyniku innych upośledzeń ciężko im wchodzić w międzyludzkie związki, to powinni mieć prawo do „wyłączenia” części mĂłzgu generującej potrzebę wchodzenia w takie związki (czyli wywołanie autyzmu).

Warto zwrĂłcić uwagę, iĹź Egan, tworząc owe „case studies” opiera się na juĹź istniejących ideologiach, choć oczywiście konsekwentnie rozwiniętych i postawionej w innej rzeczywistości. Niejako „finałem” tej wstępnej części powieści są pytania o granice człowieczeństwa i tego co jeszcze jest leczeniem, a co juĹź wykracza poza nie i jest „czymś nieludzkim”. Egan pokazuje, Ĺźe wraz z rozwojem biotechnologii ciężko o wyraĹşne postawienie owych granic.



Autor wyraĹşnie nie obawia się poruszania Ĺźadnych tematĂłw, czego świadectwem jest wprowadzenie pięciu dodatkowych płci (i związane z tym dodatkowe zaimki dla kaĹźdej z nich - w języku angielskim to wystarczyło, widać jednak od razu, Ĺźe polski tłumacz miał tu spore wyzwanie, ktĂłre - jak się okazało - nie zostało podjęte. Tłumacz poprzestał na stosowaniu rodzaju nijakiego i zaimkĂłw „vego”, „vej” - idąc niejako krok w krok za autorem, ale całość brzmi dość sztucznie w naszym języku).

Dalsza część powieści odbywa się wokół konferencji na temat Teorii Wszystkiego - tematu kolejnego reportaĹźu głównego bohatera. Teoria Wszystkiego jest „hipotetyczną teorią fizyczną pozwalającą w spĂłjny sposĂłb opisać wszystkie zjawiska fizyczne i przewidzieć wynik dowolnego doświadczenia fizycznego” (za Wikipedią). W „Stanie wyczerpania” Egan ponownie stosuje trick znany nam z „Kwarantanny” i „Miasta Permutacji” i rozwaĹźa moĹźliwość wpływu ludzkiej świadomości na naturę rzeczywistości - w tym przypadku potencjalny efekt wynalezienia Teorii Wszystkiego właśnie.

Akcja tej drugiej części powieści odbywa się na sztucznie uformowanej wyspie zamieszkanej przez anarchistyczne społeczeństwo - Egan daje tu wyraz swej fascynacji kwestią tego, czy takowe społeczeństwo w ogóle mogłoby funkcjonować. Na ich korzyść niewątpliwie działa fakt, iż nie przejmują się kwestiami własności intelektualnej i piracą wynalazki jak tylko się da. Z drugiej strony, mało kto chce mieć z nimi cokolwiek wspólnego, a jeśli już, to raczej nie z pokojowym nastawieniem.

Podsumowując, na pewno książka jest warta przeczytania. Tego, czego oczekujemy od Egana - niesamowitych i dobrze zrealizowanych pomysłów - tu zdecydowanie nie brakuje. A dla tego można przymknąć oko na trochę słabszą fabułę (i niezbyt fortunnie przeprowadzone tłumaczenie).