Marek Ławrynowicz sięgnął po bardzo ciekawy zabieg – przedstawił Polskę okresu stalinizmu za pomocą historii domu. Kamienica pod tytułowym adresem Patriotów 41 staje się niejako miniaturą społeczeństwa: po sąsiedzku mieszkają osoby związane z AK, funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa, krętacze, karierowicze, konformiści, ofiary pomówień i niesłusznych oskarżeń, a także „zwykli obywatele”, którzy próbują sobie ułożyć życie w nowej, powojennej rzeczywistości.
Historia domu przy Patriotów 41 rozpoczyna się jeszcze przed wojną – budują go Żydzi, którzy chcą na starość wyprowadzić się na przedmieścia stolicy. Wybierają cichy i spokojny Miedzyszyn. Jak łatwo przewidzieć wkrótce ich sielskie życie przerywa dramat, a kamienica pustoszeje. W kolejnych latach zasiedlają ją kolejni lokatorzy. Poprzez historie osób zamieszkujących poszczególne lokale autor ukazuje mechanizmy społeczne okresu stalinizmu, np. ścieżkę kariery funkcjonariusza SB, losy matki zaginionego żołnierza AK, czy chłopca, którego posądzano, iż jest dzieckiem esesmana, etc. Kamienica staje się miejscem spotkania różnych osób i poglądów.
Warto jednak podkreślić, że autor pomimo, iż opisuje niezwykle skomplikowane relacje i nieraz tragiczne historie, nie czyni tego w sposób patetyczny, czy – jakby się można było spodziewać – przepełniony dramatyzmem i grozą. Styl narracji jest wręcz pogodny, a miejscami zabawny, charakterystyczny dla prozy obyczajowej. Bardzo trafnie określił go
Eustachy Rylski w notce zamieszczonej na okładce
„Patriotów 41”:
„To zastanawiające jak bardzo Marek Ławrynowicz lubi swoich bohaterów, choć połowa z nich, lekko biorąc, na to nie zasługuje.” Powieść czyta się bardzo dobrze, jest ciekawa i wciągająca. Losy bohaterów autentycznie poruszają lub bawią; niejednokrotnie podczas lektury łezka w oku miesza się lekkim uśmiechem. Nie byłabym też sobą, gdybym nie zwróciła uwagi na bardzo staranne i po prostu ładne wydanie powieści. Wszystko to razem sprawia, że wizyta w domu na Patriotów 41 to bardzo przyjemna literacko przygoda.
„Patriotów 41” ze względu na swą konstrukcję kojarzy mi się bardzo z książką
Hanny Krall „Wyjątkowo długa linia”, w której autorka opisuje losy lokatorów jednej z lubelskich kamienic (oczywiście nie można porównać „ciężaru” obu książek,
Krall jako reporterka nie stara się „oswajać” rzeczywistości, wręcz przeciwnie) oraz z powieścią tureckiej pisarki
Elif Safak „Pchli Pałac”. Obie pozycje znajdują się na liście książek, które zawsze wszystkim polecam. Myślę, że powieść
Ławrynowicza również do nich dołączy…
|
| Autor: Eithel
|
|
|
|
|
Tytuł :
