Kilka lat temu w ręce wpadła mi recenzja sławnej trylogii J. R. R. Tolkiena napisana w czasach PRL-u przez jednego z gorliwych piewców ideologii socjalistycznej, którego nazwiska już nie pamiętam. Recenzja ta może wydać się szokująca dla współczesnego czytelnika, a to za sprawą nietypowego w dzisiejszych czasach spojrzenia na dzieło Tolkiena. Wystarczy tu przytoczyć fragment, w którym autor nazywa Gandalfa i Aragorna „wymuskanymi, arystokratycznymi paniczami, którzy nigdy nie skalali się ciężką pracą” i dalej dodaje, iż nie potrafili oni docenić pracujących w pocie czoła istot w krainach Mordoru. Jak widać, miłośnikom „władzy proletariatu” książka Tolkiena nie przypadła do gustu. Ich zdaniem profesor Tolkien wychwalał rządy bogatej arystokracji, która nie dbała w ogóle o sprawy materialne (Tolkien ani razu nie wspomniał o jakimkolwiek środku płatniczym w krainach Śródziemia) i ganił jednocześnie ciężko pracujących i rozwijających przemysł orków w Mordorze i Isengardzie. Kirył Jeskow, jako człowiek wychowany w kraju, będącym „kolebką socjalizmu”, na pewno znał owe poglądy na temat prozy Tolkiena i to właśnie one zainspirowały go do napisania „Ostatniego powiernika Pierścienia”.
Tylko nie zrozumcie mnie źle! Książka
Jeskowa nie zawiera żadnej propagandy komunistycznej! Nie propaguje również żadnego innego ustroju państwowego (nie o to w niej chodzi).
Jeskow po prostu ukazuje orków jako gatunek niesamowicie pracowity, zdyscyplinowany i (uwaga!) honorowy, a Mordor jako państwo najbardziej rozwinięte przemysłowo i technologicznie pośród krajów Śródziemia. I właśnie ten rozwój Mordoru nie podoba się „arystokracji” wywodzącej się z rasy elfów i czarodziejów. Postęp technologiczny jawi się im jako „mrok”, który może zniszczyć i na zawsze zmienić znane im Śródziemie. Bohaterów, którzy u
Tolkiena byli postaciami zdecydowanie pozytywnymi, jak np. wymienieni już wcześniej Gandalf i Aragorn,
Jeskow przedstawia jako żądnych władzy despotów, gotowych wszystko poświęcić, by osiągnąć zamierzony cel.
Dla kogoś kto przeczytał
„Władcę Pierścieni”, lektura
„Ostatniego powiernika Pierścienia” może być niemałym szokiem. Świat opisywany przez
Jeskowa rządzi się zupełnie innymi prawami niż ten z powieści
Tolkiena. Nie ma w nim miejsca na cukierkowe sielanki hobbitów z Shire ani na śpiewanie pięknych pieśni o wspaniałych bohaterach minionych lat. Jest za to zimna kalkulacja zysków i strat, wyrachowanie, zakłamanie i do bólu logiczne uzasadnianie każdego działania. Bohaterowie
Jeskowa to z reguły „dobrzy fachowcy”, znający od podszewki swe rzemiosło, czyli szpiegowanie, inwigilowanie, wojaczkę lub zabijanie.
„Ostatni powiernik Pierścienia” to tak naprawdę znakomicie napisana i bardzo wciągająca powieść szpiegowska osadzona w klimatach fantasy, a konkretniej w świecie stworzonym przez
J. R. R. Tolkiena. Przy czym autor nawet nie próbuje naśladować stylistyki literackiej pierwowzoru.
Głównym bohaterem książki jest Haladdin, ork, niedobitek mordorskiej armii, przemierzający wraz z towarzyszem, Cerlegiem, pustynię w poszukiwaniu schronienia po przegranej przez jego kraj „Wojnie o Pierścień”. Życie Haladdina zmienia się diametralnie, gdy pewnej nocy odnajduje go Sharha-Rana - Nazgul. Najpotężniejszy z upiorów Pierścienia powierza Haladdinowi niesamowicie ważne zadanie. Otóż ma on zniszczyć wszystkie widzące kryształy - palantiry. Żeby było trudniej, można tego dokonać tylko tam, gdzie powstały, czyli w lesie Lorien, stolicy zjednoczonego królestwa elfów. Od razu nasuwa się analogia do zadania, którego podjął się Frodo, a które również polegało na udaniu się w samo serce ziem nieprzyjaciela i zniszczeniu ważnego magicznego przedmiotu. Jednak różnica polega na tym, ze Haladdin, by wykonać swą misję, będzie musiał uciec się do wielu podstępnych i bardzo złożonych taktycznie posunięć. Jego plan działania będzie o wiele bardziej skomplikowany niż ten opisany przez
Tolkiena, polegający w zasadzie na maszerowaniu wytrwale przed siebie i liczeniu na łut szczęścia. Również wszelkie sceny batalistyczne w książce
Jeskowa są opisane jako złożone taktycznie potyczki dowódców, próbujących nawzajem przewidzieć swe posunięcia i przechytrzyć przeciwnika. I tu niestety muszę napisać o małej wadzie książki. Otóż czasami trudno się oprzeć wrażeniu, że te wielowarstwowe szpiegowskie intrygi są zwyczajnie przejaskrawione i „przekombinowane”. Czasami autor sam sobie „strzela w stopę” usiłując logicznie uzasadnić np. dlaczego ktoś komuś w danym momencie darował życie, choć powinien go od razu zabić, co tylko uzmysławia czytelnikowi brak logiki, bo owe wyjaśnienia autora są bardzo pokrętne i naciągane.
Jednak pomimo tych drobnych niedociągnięć książkę czyta się znakomicie i wręcz trudno się od niej oderwać. Zatem jeśli czytałeś(-aś)
„Władcę Pierścieni”, poznałeś(-aś) historię „Wojny o Pierścień” opowiedzianą przez zwycięzców. W historii tej oddziały wroga przedstawione zostały jako bezmózgie, krwiożercze kreatury, dążące do bezwzględnego panowania nad światem. Ale czy tak było naprawdę? Jak wiadomo, nic w życiu nie jest czarne lub białe, życie to cała gama odcieni szarości, a każdy medal ma zawsze dwie strony. Zatem nadeszła najwyższa pora, by wysłuchać drugiej strony konfliktu i poznać historię opowiedzianą przez zwyciężonych. Ja już to zrobiłam i zdecydowanie tego nie żałuję.
Plusy:
świetny klimat nawiązujący do tych mroczniejszych fragmentów prozy Tolkiena
brak naśladownictwa stylu Tolkiena, przez co książka ani trochę nie jest wtórna i posiada swój własny, niepowtarzalny charakter
zakończenie
Minusy:
„przekombinowane” intrygi szpiegowskie
Książka otrzymuje 8 w dziesięciostopniowej skali wg Elleth.
|
| Autor: Elleth
|
|
|
|
|
Tytuł: Ostatni powiernik Pierścienia, t. I i II (Последний кольценосец)
