Anna Brzezińska, Grzegorz Wiśniewski - Na ziemi niczyjej

Informacje o książce Tytuł : Na ziemi niczyjej Autorzy: Anna Brzezińska, Grzegorz Wiśniewski Cykl: Wielka Wojna Ilość stron: 528 Wydawnictwo: Agencja Wydawnicza Runa Rok wydania: 2008 Cena: 29,50 PLN Autor recenzji: Piotr „Klemens” Kociubiński Data recenzji: 2018-12-28 Ocena: 80/100

Ziemia niczyja. Wąski pas ziemi pomiędzy liniami wrogich okopów. Kilkaset-kilkadziesiąt metrów zrytych setkami pocisków i poszatkowanych zasiekami drutów kolczastych oraz resztkami umocnień. Na ziemi niczyjej nie obowiązują żadne prawa. Kiedy milknie artyleria, słychać jedynie brzęk pustych puszek, w których buszują szczury, i głosy rannych. Ale niewielu śpieszy im na ratunek. Bo tutaj na łów wyruszają snajperzy i zwiadowcy, gotowi poderżnąć ci gardło za konserwę z wołowiną, a także inne bestie - te nienazwane i prastare. Jak przed wiekami, przybywają zwabione zapachem krwi. I właśnie tu, na terytorium poza wszelką kontrolą, w świecie zawieszonym pomiędzy mrokiem i cieniem, muszą przetrwać oni. Żołnierze. Na wpół ślepy Rylan wyrusza na poszukiwanie swego jedynego syna, który został uznany za zaginionego dwa tygodnie po swoich osiemnastych urodzinach, kiedy prowadził żołnierzy do natarcia w bitwie pod Loos. Johann, weteran wojny pozycyjnej, nie potrafi uciszyć głosów rozbrzmiewających w jego umyśle - lekarze tłumaczą je szokiem bitewnym, pamiątką po nawale ogniowej spod Autry we Francji, ale on nieustannie słyszy śpiew, który przyzywa go w otchłań. W trakcie ofensywy pod Passchendaele batalion brytyjskich żołnierzy, odcięty w wyludnionym beginażu, usiłuje się wyrwać z okrążenia i rozwikłać tajemnicę wymordowanych mniszek, po których zostały jedynie resztki zwęglonych gobelinów w podziemiach kościoła. Bo na ziemi niczyjej niczego nie możesz być pewien. No, może z wyjątkiem własnej śmierci.

Pierwszy tom cyklu „Wielka Wojna” był doznaniem wywołującym dość ambiwalentne uczucia – pastisz osadzony w pełnych grozy wszak realiach niekoniecznie korespondował z oczekiwaniami czytelnika, zwłaszcza że nie do końca stanowił on przejaw poczucia typowego czarnego humoru, lecz raczej scenografii dla nieco bardziej banalnej opowieści. Na szczęście dla renomy autorów zdecydowali się oni wrócić do okopów.



Przedmiotowa pozycja w odróżnieniu od poprzedniczki nie stanowi jednolitego tomu, lecz jest raczej zbiorem niezależnych od siebie opowiadań. Czytelnik znajdzie w nich odwołania do postaci znanych z wcześniejszej publikacji, bardziej jednak na zasadzie ciekawostek niźli fabularnej kontynuacji – tak naprawdę nie są one ku niczemu zdatne, a stosowne skojarzenia mogą raczej prowadzić na manowce.

Dobrym tego przykładem może być zresztą drugie opowiadanie, którego głównym bohaterem jest żołnierz niemiecki, i to nagradzany orderami. Daleko mu jednak do demonizowanego Huna czy innego Germanina, gdyż nosi on w sobie może nawet nie tyle mrok, co ciężar dojmującego człowieczeństwa.

Przedmiotowe opowiadania nie mają charakteru czysto historycznego, pojawiają się w nich bowiem ziarna fantastyki, które purystów mogą zrazić, ale raczej niesłusznie. Nie wysuwają się one na pierwszy plan, bliżej im raczej do specyfiki realizmu magicznego, gdyż pozostawiają one przestrzeń dla bardziej racjonalnych interpretacji.

„Na ziemi niczyjej” to jedne z bardziej fascynujących w polskiej literaturze przedstawień dramatu I wojny światowej. Aż szkoda, że owa prezentacja wycinku starć między zachodnimi mocarstwami nie doczekała się rozszerzenia na inne fronty.